بلبل ار پای گلی ریخته گردد خونش

راز پیروزی و موفقیت هولاکوی مغول،انتخاب افرادی مثل خواجه نصیرالدین طوسی،عطاملک جوینی است.آنها توانستند خیلی سریع انقلاب و نیروهای کوبنده آن را مهار کنند و گرنه به قول فرنگی ها؛"انفلابی که بیش از شش ماه طول بکشد،دیگر انفلاب نیست،بلکه یا هرج و مرج است و یا دیکتاتوری!"


دکتر باستانی پاریزی در این خصوص ادامه می دهد:

اگر خشونت در جامعه ای ادامه یابد،همه کانونهای فرهنگی بسته می شوند،یا نخبگان فرار می کنند و به اکناف عالم روی می آورند و این خلاء فرهنگی ،خود یک وسیله تبلیغاتی شدید در در سایر ممالک عالم برای آن کشور است.

وما می دانیم که بدترین تدبیرها در تدبیر مدن آنست که آدمی به دست خود ،رعایای خود را،به دامن بیگانه اندازد. این توسل،می تواند نامه نویسی به مغول باشد،دعوت از تیمور باشد،وابستگی به جنوب و شمال گردد،یا برنامه راهپیمایی با موج اخبار بی بی سی تنظیم شود.درجنگ دوم جهانی مدرس و عده ای از آلمان کمک خواستند،در مشروطه،مشروطه خواهان از انگلیسی ها کمک خواستند.

البته اگر محیط خفقان شود،راهی جز مهاجرت باقی نمی ماند.نجم رازی مجبور شد مهاجرت کند وگرنه مثل استادش شیخ مجذالدین بغدادی در جیحون میافتاد.

بها الدین ولد و پسرش از ظلم سلطان محمد خوارزمشاه ناچار به قونیه رفتند.و بها الدین ترمذی که مراد مولانا بود نیز در یکی از شهرهای روم بخاک رفت:

بلبل ار پای گلی ریخته گردد خونش

به از آنست که از باغ کنی بیرونش

..............................

باستانی پاریزی/سنگ هفت قلم /ص487