محمد معین در نهم اردیبهشت ماه 1297 ه.ش در خانواده‌ای روحانی در رشت بدنیا آمد.او در فاصله پنج روز پدر و مادرش را از دست داد و بعد از مرگ آنها تربیتش را جد پدری، معین العلما بر عهده گرفت. ا و در سال 1304 ه.ش موفق به گذراندن دوره ابتدایی شد و برای ادامه تحصیل به تهران آمد و در سال 1310 ه.ش دوره دوم متوسطه را به اتمام رساند و بعد از آن درقسمت فلسفه و ادبیات مدرسه عالی دارالمعلمین تهران ادامه تحصیل داد.و با ارائه رساله‌ای به زبان فرانسه در موضوع شعر "لوکنت دولیل و مکتب پارناس" موفق به اخذ درجه لیسانس در ادبیات و فلسفه با نمره ممتاز شد. او سپس رساله‌ای تحقیقی با عنوان "خواجه حافظ شیرین سخن" را نوشت و علاوه بر این دو کتاب "روان‌شناسی تربیتی" و "ایران از آغاز تا اسلام" را از انگلیسی به فارسی ترجمه کرد و در سال 1318 به سمت معاونت اداره دانشسراهای مقدماتی و دبیری دانشسرای عالی منصوب شد.او در دوره دکترای زبان و ادبیات فارسی ثبت نام کرد و پس از دو سال از رساله خود دفاع نمود. آشنایی با علامه دهخدا فرصتی برای وبودتا در زمینه لغت نامه تلاش بیشتری کند.دکتر در دوران همکاریش با دهخدا نزدیک به هفتصد صفحه مطلب تهیه کرد و حدود نه هزار صفحه از مطالب دیگر مؤلفان و گرد آورندگان را بررسی و تدوین کرد.بعد از درگذشت علامه دهخدا کار نظارت بر امور چاپ لغتنامه بنا به وصیت استاد تحت سرپرستی دکتر معین قرار گرفت.او در سال 1338در کنار نشر لغتنامه دهخدا طرح تدوین و انتشار فرهنگ فارسی را ریخت. و طی بیست سال تحقیق و مطالعه در زمینه متون ادبی شعر و نثر و حتی گفتگوهای روزانه افراد نزدیک به یک میلیون و سیصد هزار فیش تهیه کرده بود. فرهنگ فارسی در چهار قسمت: مقدمه، لغات، ترکیبهای خارجی و اعلام تنظیم شده بود.دکتر معین بنا به وصیت نیما یوشیج با همکاری چند تن از دوستانش کتاب افسانه و دویست و شصت و یک رباعی نیما را در کتابی تحت عنوان "افسانه و رباعیات" به چاپ رساند.در سال 1342 چاپ فرهنگ فارسی شروع شد. همزمان با چاپ فرهنگ، از دکتر معین برای تدریس و سخنرانی در نیمه دوم سال تحصیلی دانشگاه پرینستون آمریکا دعوت شد. در این مدت، کار سرپرستی و نظارت بر نشر فرهنگ، به عهده دوست و همکار نزدیک او دکتر "سید جعفر شهیدی" واگذار شده بود.در سال 1345 سه جلد از فرهنگ فارسی به چاپ رسیده بود. این فرهنگ باعث فعال شدن مراکز دانشگاهی در زمینه نقد و بررسی جلدهای چاپ شده آن شد. در اواسط چاپ جلد چهارم به علت بیماری دکتر شهیدی، چاپ و نشر جلد پنجم و ششم به عهده همکاران دکتر معین گذاشته شد.دکتر معین آن چنان عاشق مطالعه و علم و ادب بود که خواب و خوراک را فراموش می‌کرد او ساعات کار خود را از هشت ساعت به هجده ساعت رسانده بود و سرانجام بالاخره پس از چهار و نیم سال خاموشی و تنهایی، بزرگ مرد لغت و سخن، در سیزدهم تیر ماه 1350 چشم از جهان فرو بست و جنازه او را به آرامگا ه خانوادگی در آستانه اشرفیه بردند
استاد جلال همایی از دوستان و همکاران او ماده تاریخی وفات ایشان را چنین سروده است:
بمیراث ادب دکتر معین بود / برای دهخدا بر جای فرزند
لغت نامه که دست دهخدایش / بهنجاری نوآیین پایه افکند
پس از وی کار او را پیروی کرد / معین با نظم و ترتیبی خوش آیند
کنون چون با پدر پیوند بر بست / بزیر سایهء عرش خداوند
بتاریخ وفات او سنا گفت / معین و دهخدا بین بسته پیوند(1391)
......
دیوان سنا/ص163
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر